“O nie, pająk!” - o emocjach

Emocje odgrywają w życiu człowieka kluczową rolę. Pomagają w lepszym rozumieniu innych ludzi, a także ułatwiają przystosowanie do zmieniających się warunków otoczenia. Zdolność do właściwego rozpoznawania emocji u siebie i innych określa się mianem inteligencji emocjonalnej. Człowiek rozwija ją przez całe swoje życie, jednak kluczową rolę ma prawidłowy rozwój w tym obszarze już w okresie dzieciństwa, gdy tworzą się pierwsze fundamenty, oraz gdy uczymy się rozróżniać poszczególne stany emocjonalne.

Najważniejszymi nauczycielami emocji są przede wszystkim rodzice i najbliżsi opiekunowie, którzy są zazwyczaj pierwszym dostępnym źródłem wiedzy na ten temat. W momencie rozpoczęcia przez dziecko nauki, poszerza się również jego krąg społeczny. Poza edukacją, szkoła pełni także bardzo ważną rolę dla rozwoju społecznego i nauki właściwego reagowania. Nauczyciele, wychowawcy, jak również rówieśnicy, stają się ważnym elementem dostarczającym wiedzy na temat tego, co jest społecznie akceptowane.  Dostarczają także dowodów na to, że ludzie różnią się pod względem odbierania otaczającego świata.

Poniżej przedstawiam kilka faktów, które warto wiedzieć na temat emocji.

#Fakt 1. Emocje i myśli

To, w jaki sposób się czujemy lub jakie emocje pojawią się w odpowiedzi na określoną sytuację, zależy w dużej mierze od naszych myśli. Znaczenie, jakie przypisujemy zdarzeniom, jest więc kluczowe w kwestii tego, jaką emocją zareagujemy oraz jakie w efekcie zachowanie się pojawi.

#Fakt 2. Emocje i przekonania

Nasze interpretacje zdarzeń w dużej mierze zależą od naszych przekonań. Przekonania to zbiór między innymi różnych zasad, postaw, poglądów, które kształtowane są na bazie naszych doświadczeń i obserwacji. Tak więc przykładowo, widząc pudełko możemy pomyśleć, że w środku znajdziemy prezent, a to z kolei prawdopodobnie spowoduje radość. Możemy też przypomnieć sobie, że w przeszłości w podobnym pudełku znaleźliśmy pająki których się boimy. Może też pojawić się myśl, że w środku pudełka są śmieci, które miała wyrzucić siostra, w efekcie czego może pojawić się złość. Z pozoru zwykłe pudełko mogło być zatem ocenione na różne sposoby oraz spowodować inne reakcje w każdym z przypadków.

#Fakt 3. Emocje nie są faktami

Nasze subiektywne odczucia i automatyczne reakcje często powodują, że postępujemy zgodnie z nimi, nie zastanawiając się nad ich genezą. Emocje nie zawsze są dobrymi doradcami, szczególnie w ważnych dla nas kwestiach. Warto więc poszukać źródła emocji, i zastanowić się co ją spowodowało oraz czy na pewno jest odpowiednim i trafnym wskaźnikiem.

#Fakt 4. Myśli udające emocje

“Emocjami rzekomymi” określa się myśli, które traktujemy jakby były emocjami. Przykładami takich myśli mogą być stwierdzenia: “czuję, że mnie nie lubisz”, “czuję się krytykowany”, “czuję, że nie chcesz się ze mną bawić”.

Rozróżnienie myśli od emocji jest ważne dlatego, że z uczuciami nie możemy dyskutować, z kolei z myślami już tak. Słysząc komunikaty przedstawione powyżej, warto nazwać emocje, które mogą się z nimi wiązać oraz je uprawomocnić - skoro więc pojawia się smutek, ponieważ uważam, że jestem ignorowana, to znaczy, że przypisuję tej myśli/wydarzeniu szczególne znaczenie, a moja emocja potrzebuje zrozumienia, nie zaprzeczenia.

Inteligencja emocjonalna pełni ważną rolę dla rozwoju człowieka. Znając emocje i wiedząc, skąd się one biorą, jesteśmy w stanie reagować adekwatnie do danej sytuacji. Łatwiej zrozumieć nam innych ludzi i ich działania, kiedy jesteśmy w stanie określić przyczyny ich zachowań. Umiejętność rozpoznawania i radzenia sobie z emocjami jest nieodłącznym elementem rozwoju zarówno intelektualnego jak i społecznego, choćby ze względu na umiejętność obchodzenia się z porażkami czy sukcesami oraz nawiązywania relacji z innymi.

Źródła:

Goleman D. (1999). Inteligencja emocjonalna w praktyce. Poznań: Media Rodzina.

Górska, D., Soroko, E. (2004). Poznawcze aspekty regulacji emocji. W: Kaliszewska, K.,

Sakson-Obada, O., Zielona-Jenek, M., Zinczuk, J. (red.). Emocje – subiektywne

doświadczenie czy zdarzenie interpersonalne? Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.

Rosenberg, M.B. (2003). Nonviolent communication: A language of life. Encinitas: PuddleDancer Press.

Artykuł autorstwa psycholog Karoliny Ciesielki.